Vermogen warmtepomp berekenen

Misschien heb je advies gekregen van een warmtepompinstallateur, of bekijk je zelf wat je ongeveer nodig hebt. Dan is de vraag: is 1 kW meer of minder echt problematisch?

Te laag maximaal vermogen

Volgens het bouwbesluit moet een volledig elektrische warmtepomp ook bij - 10 °C je woning nog kunnen verwarmen. Daar moet het maximale vermogen dus op berekend zijn.

De laatste koude winter in Nederland was die van 1996-97. De laatste jaren is het al ‘koud’ als de temperatuur net onder de 0 duikt. De laatste jaren is het maximaal vermogen (conform bouwbesluit) dus überhaupt niet nodig geweest voor het verwarmen van een woning.

Bovendien hebben veel all-electric warmtepompen ook nog elektrische bijverwarming die kan worden bijgeschakeld. Meestal geeft dit 3 kW extra vermogen op de maximale stand. Zelfs bij een 12 kW warmtepomp geeft dit nog 25% extra vermogen.

In die zin is een iets te lage inschatting van het maximale vermogen niet echt een probleem. Een warmtepomp werkt bij vrieskou prima, maar het wordt praktisch nooit zo koud.

Te hoog minimumvermogen

Een warmtepomp draait een groot deel van het jaar op een laag vermogen, omdat het buiten nog niet echt koud is. In 2023 was het gedurende meer dan 150 dagen tussen de 5 en de 15 °C. Voor de meeste woningen gaat vanaf 14 °C de verwarming aan.

Een warmtepomp heeft altijd een minimum vermogen dat geleverd moet worden. Als hij deze warmte niet kwijt kan, schakelt hij vanzelf terug naar 0.

Bij milde temperaturen is, afhankelijk van het minimale vermogen, de kans aanwezig dat de warmtepomp gaat pendelen. Hij gaat dan regelmatig aan en uit. Hierbij is belangrijk dat dit minimumvermogen bij de meeste warmtepompen groter wordt als gekozen wordt voor een warmtepomp met een hoger vermogen.

Pendelen kan worden voorkomen met een buffervat, maar als deze niet wordt geplaatst is het beschikbare minimumvermogen en/of slimme aansturing dus extra belangrijk.

1. Warmteverliesberekening

Een warmteverliesberekening of transmissieberekening, is een berekening van de hoeveelheid warmte die je woning verliest bij een bepaalde temperatuur. Dat warmteverlies is precies de warmte die je verwarming moet kunnen goedmaken om je woning op temperatuur te houden.

Door deze berekening te (laten) maken voor bijvoorbeeld een buitentemperatuur van 15 °C en -10 °C (bouwbesluit) weet je respectievelijk hoeveel het ideale minimumvermogen en maximum vermogen van je warmtepomp is.

Voor een warmteverliesberekening kun je een expert inhuren, dit kost zo’n € 300-500,-. Deze expert kan al veel zelf zien, maar heeft ook enige informatie van jou als woningeigenaar nodig. Denk hierbij bijvoorbeeld aan informatie over de gebruikte materialen bij het na-isoleren.

In de praktijk huren mensen een energieadviseur meestal in voor meer bijzondere woningen, zoals villa’s, woonboerderijen of andere grotere woningen. Ook veel glas, met name daar waar de zon opkomt, maakt een warmteverliesberekening interessanter om te doen.

2. Indicatie met woningkenmerken en kengetal

Een andere methode is om met kengetallen te werken. Hierbij vermenigvuldig je het gebruiksoppervlak van je woning met een kengetal (in Watt per m²). Bijvoorbeeld, een hoekwoning van 100 m² met een kengetal van 65 resulteert in een benodigde capaciteit van 6,5 kW.

Let op: Het gaat hier om het benodigde vermogen bij een buitentemperatuur van -10 °C.

Voor het gebruiksoppervlak wordt bepaald aan de hand van de NEN 2580 norm. Deze norm bepaalt bijvoorbeeld dat je delen van je woning waar het dak lager is dan 1,5 meter niet hoeft mee te tellen in het woonoppervlak.

Voor het bepalen van het kengetal kun je onderstaande tabel gebruiken.

Voorbeeld van een hoekwoning van 100 m² uit 2002 met CO2 gestuurde ventilatie:

1. heeft als kengetal 65 Watt/m².
2. met een correctie van +4 Watt/m² = 69 Watt/m²
3. en benodigd vermogen = 100 x 69 = 6900 W = 6,9 kW

De uitdaging bij deze methode is dat de kans groot is dat je je woning (gedeeltelijk) hebt na-geïsoleerd en je dus een lager kengetal zou moeten kiezen dan bij het bouwjaar van je woning staat.

3. Vuistregel op basis van gasverbruik

De ‘koevlaas’ methode is een vuistregel waarmee je, op basis van je jaarlijks gasverbruik voor het verwarmen van je woning (dus excl. verwarmd tapwater), de capaciteit van je warmtepomp bepaalt.

‘Koevlaas’ is de gebruikersnaam van een van de leden van het Tweakers.net forum. Hij is in het dagelijks leven warmtepomp monteur. Andere leden zijn zijn formule de ‘koevlaas methode’ gaan noemen.

Het principe achter zijn methode is dat de warmte die je CV ketel produceert (voor de verwarming van je woning) gelijk is aan het warmteverlies van je woning.

Voor een hybride warmtepomp met CV ketel, kun je bijvoorbeeld uitgaan dat de warmtepomp vaak minimaal 70% van de warmtevraag produceert.

Dus stel: je gasverbruik voor verwarmen is 1000 m³/ jaar, dan is je benodigd vermogen:

• Voor een all-electric warmtepomp: 1000 m³ x 8 kWh /1650 x 100% = 4,85 kW
• Voor een hybride warmtepomp: 1000 m³ x 8 kWh /1650 x 70% = 3,39 kW

Deze getallen rond je vervolgens naar boven tot een heel getal af: 4,85 kW → 5 kW en 3,39 kW → 4 kW

Het voordeel van deze methode is dat hij makkelijk on-the-spot is toe te passen voor een eerste goede indicatie. De uitdaging bij deze methode is het achterhalen van je gasverbruik voor het verwarmen van je woning. Dus je gasverbruik exclusief het verbruik voor je warme tapwater. Op je rekening staat immers alleen het totaal. De vuistregel daarvoor in de praktijk is 80-100 m³ gas per persoon per jaar.

Daarnaast is een nadeel dat het vaste aantal vollasturen. De vollasturen zijn de omgerekende uren die de warmtepomp nodig heeft om bij vol vermogen aan de jaarlijkse warmtebehoefte te voldoen. Alleen naarmate een woning beter is geïsoleerd, wordt dit aantal vollasturen lager wordt .

Toevoeging bij stadsverwarming voor vermogen warmtepomp

1 GJ (=GigaJoule) aan warmte staat gelijk aan ongeveer 31,6gas. Door dit te gebruiken kun je de ‘koevlaas’ methode voor gas, ook gebruiken voor stadsverwarming.

Dus stel je warmteverbruik voor stadsverwarming is 28 GJ per jaar en je overweegt all-electric te gaan verwarmen met een warmtepomp:

Benodigd vermogen warmtepomp = 28 x 31,6 x 8 / 1650 x 100% = 4,30 kW. Afgerond naar boven wordt dat dus 5 kW.