Buffervat & warmtepomp: Wanneer wel, wanneer niet?
Hoe vaak wordt een buffervat toegepast bij een hybride warmtepomp en een all‑electric warmtepomp? Wanneer is een buffervat nodig en hoe groot moet deze dan zijn?
Waarom een buffervat belangrijk kan zijn voor een warmtepomp
“Wel of geen buffervat?” is een veelvoorkomende vraag en discussie. Als een buffervat écht nodig is, heeft dit voordelen voor je energierekening, je comfort en de werking van je warmtepomp.
Net zoals bij een CV‑ketel gaat een warmtepomp af en toe aan en uit. Bij milde temperaturen kan de warmtevraag zo laag zijn dat zelfs het minimale vermogen van de warmtepomp te veel is, waardoor deze tijdelijk uitschakelt.
Met een buffervat kan een warmtepomp langer op minimaal vermogen draaien. Het warme water in het buffervat wordt vervolgens gedoseerd naar de verwarming gepompt, zodat de woning precies op temperatuur kan blijven. Dit geeft een lager energieverbruik en de warmtepomp schakelt niet te vaak aan en uit.
Hoe vaak een buffervat in de praktijk wordt geplaatst
Uit onze enquête onder meer dan 1100 warmtepompbezitters bleek dat bij een hybride warmtepomp in 51% van de woningen een buffervat wordt geplaatst. Bij all-electric wordt in 64% van de gevallen een buffervat geplaatst.
Bij een hoger vermogen, slechtere isolatie en/of radiatoren (en geen vloerverwarming) wordt vaker een buffervat geplaatst maar ook niet opvallend veel vaker. Het wel of niet plaatsen van een buffervat lijkt vooral gedreven te worden door de filosofie van de installateur en/of fabrikant.
Er zijn leveranciers van hybride warmtepompen die aangeven dat door slimme software een buffervat niet nodig is. In de data zien wij geen reden om aan te nemen dat 'geen buffervat' per definitie tot een lagere efficientie leidt wanneer een installateur ervoor kiest om dit niet te doen.
Wanneer is een buffervat nodig
Het hele systeem van buizen, radiatoren en vloerverwarming heeft een bepaalde inhoud nodig voor een warmtepomp. Als deze te klein is, kan deze worden aangevuld met een buffervat.
De benodigde systeeminhoud hangt af van het minimale vermogen dat een warmtepomp kan leveren. Hoe hoger het minimale vermogen, des te meer systeeminhoud er nodig is.
De benodigde systeeminhoud
De benodigde systeeminhoud hangt af van het minimale vermogen dat een warmtepomp kan leveren. Hoe groter het minimale vermogen, hoe meer systeeminhoud er nodig is.
Benodigde systeeminhoud (L) = minimale vermogen warmtepomp x 25
Als het minimale vermogen bijvoorbeeld 1,9 kW is, dan is de benodigde systeeminhoud minimaal 1,9 x 25 = 47,5 L. Afgerond 50 liter.
De aanwezige systeeminhoud
De aanwezige systeeminhoud is de optelsom van de inhoud van vloerverwarming en radiatoren die constant in gebruik zijn. Als deze systemen soms gesloten worden, telt hun inhoud niet mee als buffer.
- Vloerverwarming: De inhoud van de vloerverwarming hangt van de diameter van de buis, de afstand tussen de buizen en het totale vloeroppervlak af.
- Radiatoren: De inhoud van de radiatoren hangt af van het type en de grootte.
Een installateur kan e.e.a.voor je bekijken en berekenen.
De grootte van het eventueel noodzakelijke buffervat
Dit is het verschil tussen de benodigde en de aanwezige systeeminhoud.
Bijvoorbeeld: als het bestaande systeem 70 liter bevat en er 50 liter nodig is, is er geen buffervat vereist. Als er slechts 25 liter aanwezig is, is een buffervat van 25 liter noodzakelijk.
Wanneer is een buffervat een must
Bij naregeling/zoneregeling heb je in principe altijd een buffervat nodig. Je kunt dan per kamer de temperatuur instellen en zones apart aansturen. Hierdoor kan het zijn dat op een bepaald moment alle groepen dicht staan, omdat er geen warmtevraag is. Zonder buffervat kan een warmtepomp zijn warmte dan helemaal niet meer kwijt.
Voorkomen dat een buffervat nodig is
Er zijn twee maatregelen om te voorkomen dat een buffervat nodig is:
- Kies een warmtepomp met een laag minimaal vermogen.
- Zorg voor voldoende aanwezige systeeminhoud in je verwarmingssysteem.
Met een grote moderne paneelradiator verhoog je de systeeminhoud, mits deze radiator dan altijd open kan blijven staan. De woonkamer is dan ook wel de meest logische plek. Zo’n radiator kan, als deze goed gedimensioneerd is, ingezet worden als lage temperatuur radiator waarmee je mogelijk meteen de aanvoertemperatuur nog wat lager kan maken en je een zuiniger draaiende warmtepomp krijgt.
Een andere optie is om vloerverwarming aan te leggen als je dat nog niet hebt. Of als je die wel hebt en als dat uitkomt, de vloerverwarming opnieuw aan te leggen met een dikkere leiding en/of lussen die dichter bij elkaar liggen. Ook dan kun je de aanvoertemperatuur verder verlagen en nog zuiniger verwarmen met een warmtepomp.
5 voordelen van een buffervat bij een warmtepomp
Stel dat de inhoud van je verwarmingssysteem niet voldoende voor een warmtepomp met een laag minimaal vermogen is. Waarom is het dan een goed idee om een buffervat in combinatie met een warmtepomp te plaatsen?
Het plaatsen van een buffervat heeft 5 voordelen voor een warmtepomp, naast natuurlijk de nadelen van de kosten en benodigde ruimte.
- Minder geluid buitenunit
- Kan vervangen van leidingen voorkomen
- Lagere energierekening
- Meer comfort
- Langere levensduur warmtepomp
- Benodigde ruimte voor buffervat
- Extra kosten
Voordeel 1: Minder geluid buitenunit
Door een buffervat kan een warmtepomp constanter op een lager vermogen draaien. Hierdoor maakt de buitenunit minder geluid en wisselt dit geluid ook minder. Juist een wisselend geluid trekt de aandacht en zorgt eerder voor overlast.
Voordeel 2: Kan vervangen van leidingen voorkomen
Bestaande leidingen zijn berekend op het water van een CV ketel: Deze levert water met een hoge temperatuur, waar dus al veel warmte in zit. Hierdoor stroomt er relatief weinig water door de leidingen.
Een warmtepomp werkt het zuinigst als water met een relatief lage temperatuur wordt gebruikt, en als het temperatuurverschil tussen het aangevoerde water en het retourwater zo klein mogelijk is. Dit heet de ‘delta T’.
Om voldoende warmte te kunnen leveren aan je woning, moet er dus relatief veel water door het systeem stromen.
Met een (parallel geschakeld) buffervat ontstaat er een ‘onafhankelijke’ waterstroom tussen het buffervat en de waterpomp enerzijds en het buffervat en het afgiftesysteem anderzijds.
De delta T tussen buffervat en warmtepomp kan klein worden gehouden, terwijl de delta T van de radiatoren/vloerverwarming juist groter kan zijn, en er dus minder water door dit systeem heen hoeft. Dat betekent dat de kans dat er leidingen vervangen moeten worden, nóg lager wordt.
Voordeel 3: Lagere energierekening
Doordat tijdens de ontdooicyclus er geen warm water uit het afgiftesysteem hoeft te worden gebruikt om het bevriezen van de buitenunit te voorkomen, hoeft de warmtepomp vervolgens geen “sprintje te trekken” om de woning op temperatuur te houden of terug naar de gewenste temperatuur te brengen. De warmtepomp kan dus op laag vermogen rustig (en daardoor het meest efficiënt) zijn werk blijven doen.
Voordeel 4: Meer comfort
Bij lagere temperaturen start een warmtepomp af en toe een ontdooicyclus om te voorkomen dat de buitenunit bevriest (of om deze te ontdooien). Zonder buffervat gebruikt een warmtepomp hiervoor het warme water uit je verwarming, waardoor je radiatoren en/of vloerverwarming iets afkoelen. Meestal merk je hier ook zonder buffervat niets van.
Een buffervat zorgt er daarnaast voor dat de compressor minder vaak uit en aan hoeft te springen. Het aanspringen kost extra stroom, maar belangrijker is dat elke keer dat de compressor uitgaat de warmtepomp nog een aantal minuten nodig heeft om zijn warmte af te geven. Zonder buffervat komt het vaker voor dat deze niet afgegeven kan worden, waardoor er inefficiëntie kan optreden.
Slimme warmtepompen kunnen bovendien het buffervat (extra) verwarmen als de stroomprijs laag is, of als in de winter de zon even schijnt. Deze energie wordt dan opgeslagen als warmte in het buffervat, die later weer gebruikt kan worden.
Voordeel 5: Langere levensduur warmtepomp
Doordat de compressor minder vaak hoeft te starten en stoppen, vermindert slijtage. Dit kan de levensduur van de warmtepomp aanzienlijk verlengen. Een keer per uur aan/uit of 6 keer per uur, kan een groot verschil maken in de levensduur.
Nadeel 1: Benodigde ruimte voor buffervat
Een buffervat tot 100 liter heeft meestal een diameter van maximaal 45-50 cm. De hoogte hangt sterk afhankelijk van de benodigde inhoud. Zo’n vat is vaak maar klein, maar het moet uiteraard wel passen.
Nadeel 2: Extra kosten
Een klein buffervat kost zo'n €300-400 exclusief de installatie. Voor een all-electric installatie betekent dat relatief weinig, maar een buffervat kan onderdeel uit maken van een goed warmtepompsysteem.