De COP, SCOP en je energierekening met warmtepomp
De COP en SCOP zijn een maatstaf voor het rendement van een warmtepomp. Wat zijn deze getallen en wat betekenen ze voor je energierekening?
COP & warmtepomp efficiëntie
Wat is het?
COP staat voor Coefficient of Performance, deze coëfficiënt geeft het rendement aan van een warmtepomp. Hoe hoger deze waarde, hoe goedkoper een warmtepomp je woning kan verwarmen.
Een warmtepomp gebruikt bijvoorbeeld 1 kWh om 4 kWh aan warmte te produceren. Hierbij haalt hij 3 kWh (gratis) uit de (buiten)lucht, aardbodem of zonnewarmte.
Ter vergelijking: een gewone CV ketel heeft een COP van 1 of lager. Een warmtepomp heeft een COP al snel 4 of hoger en is dus veel efficiënter.
De COP hangt af van de temperatuur
De COP hangt af van de buitentemperatuur en de aanvoertemperatuur van water naar je verwarming.
Bijvoorbeeld, een warmtepomp kan een COP van 4,5 behalen bij 7 °C buitentemperatuur en 35 °C aanvoertemperatuur, maar slechts 2,5 bij -10 °C. Een COP-waarde zonder temperatuurcondities zegt dus niets.
COP aanduiding voor verschillende warmtepompen
In onderstaande tabel vind je de meest voorkomende notaties voor lucht-water warmtepompen (zoals de bekende split units en monobloc warmtepompen), ventilatie warmtepompen, water-water warmtepompen en bodem warmtepompen.
Voor de schuine streep (/) staat de brontemperatuur, achter deze schuine streep staat de aanvoertemperatuur. Dat is de temperatuur van het aanvoerwater van je centrale verwarming.
| Type warmtepomp | COP aanduiding | Brontemperatuur | Aanvoertemperatuur cv-water |
| Lucht-water (Air-Water) | A-7/W35 | -7 °C | +35 °C |
| Lucht-water | A7/W35 | +7 °C | +35 °C |
| Lucht-water | A2/W35 | +2 °C | +35 °C |
| Lucht-water | A7/W45 | +7 °C | +45 °C |
| Lucht-water | A7/W55 | +7 °C | +55 °C |
| ventilatielucht-water | A20/W35 | +20 °C | +35 °C |
| water-water | W10/W35 | +10 °C | +35 °C |
| brine(water)-water | B0/W35 | 0 °C | +35 °C |
De meest populaire warmtepompen hebben een buitenunit. Bij deze warmtepompen geldt: Hoe lager de buitentemperatuur en hoe hoger de aanvoertemperatuur, hoe lager de COP wordt.
Ventilatie warmtepompen gebruiken de warmte uit ventilatielucht (deze is gemiddeld ± 20°C in de winter). Daarom kun je bij deze warmtepompen beter naar de COP bij 20°C (A20W35) kijken.
Waarom de SCOP belangrijker is
De SCOP staat voor Seasonal Coefficient of Performance en geeft de efficiëntie van een warmtepomp over een heel seizoen (1 jaar) weer. Ook wel SPF genoemd.
Hierbij worden verschillende temperatuurcondities meegenomen, zodat je over het hele jaar inzicht krijgt in de kostenbesparing.
Aangezien verschillende landen andere klimaatzones kennen, wordt de SCOP bepaald bij een specifiek klimaat:
- C (cold): Koud klimaat, zoals in Zweden.
- T (temperate): Gematigd klimaat, zoals in Nederland.
- W (warm): Warm klimaat, zoals in Spanje.
COP en SCOP waarden worden door onafhankelijke instituten gemeten.
Is de (S)COP lastig te vinden of staat de (S)COP helemaal niet genoemd? Dan zou het kunnen dat deze minder goed zijn dan gemiddeld in de markt.
Zo belangrijk is een hoge SCOP
Een hogere SCOP-waarde betekent een lagere energierekening. Elke 0,5 punt extra in SCOP kan tussen de €50 en €220 per jaar besparen (bij een kWh-prijs van €0,30). Je extra besparing hangt af van hoeveel warmte je nodig hebt of hoeveel gas je nu verbruikt.
Kies daarom ook voor een goede installateur, want een optimale installatie zorgt ervoor dat de warmtepomp in de praktijk zo efficiënt mogelijk werkt.
SCOP & energiekosten met hybride warmtepomp
Indicatie verschil door 0,5 hogere SCOP | ||
|---|---|---|
| Huidig gasverbruik | Verschil in energieverbruik | Extra besparing |
| 750 m³ | 230 kWh lager | €70 |
| 1000 m³ | 310 kWh lager | € 95 |
| 1250 m³ | 380 kWh lager | € 115 |
| 1750 m³ | 540 kWh lager | € 160 |
SCOP & energiekosten met all-electric warmtepomp
Indicatie verschil door 0,5 hogere SCOP | ||
|---|---|---|
| Huidig gasverbruik | Verschil in energieverbruik | Extra besparing |
| 750 m³ | 310 kWh | € 95 |
| 1000 m³ | 420 kWh | € 125 |
| 1250 m³ | 530 kWh | € 160 |
| 1750 m³ | 730 kWh | € 220 |
Stadsverwarming: SCOP & energiekosten met all-electric warmtepomp
Indicatie verschil door 0,5 hogere SCOP | ||
|---|---|---|
| Huidig verbruik stadsverwarming | Verschil in energieverbruik | Extra besparing |
| 20 GJ | 260 kWh | € 80 |
| 25 GJ | 330 kWh | € 100 |
| 30 GJ | 400 kWh | € 120 |
| 35 GJ | 460 kWh | € 140 |
| 40 GJ | 530 kWh | € 160 |
Wat is een goede SCOP?
Als een hogere SCOP een lagere energierekening oplevert, wat is dan een ‘goede’ SCOP voor een warmtepomp?
Goede warmtepompen scoren in testlabs een SCOP van boven de 4 bij een aanvoertemperatuur van 35 °C. Over het algemeen heeft de bodem warmtepomp de hoogste COP en SCOP. Zeker in de praktijk.
| Warmtepomp | (S)COP bij 35°C |
| Hybride (split unit) | 3,8 tot 5,1 |
| Hybride (monobloc) | 3,8 tot 5,1 |
| All Electric (split unit) | 3,4 tot 5,1 |
| All Electric (monobloc) | 4,4 tot 5,1 |
| Ventilatie warmtepomp | COP 3,4 tot 5,2 (1*) |
| PVT warmtepomp | 4,7 tot 5,6 |
| Bodem warmtepomp | COP 5,7 tot 6,2 (2*) |
Dit zijn ervaringscijfers inclusief woningen met eigenlijk te weinig isolatie. Met voldoende isolatie kun je gewoon richting de hogere SCOPs. Het interessante is bovendien dat zelfs met een 'lage' SCOP je alsnog bespaart op je energierekening.
Zonder goede installatie haal je niet het maximale uit je warmtepomp;dus een goede installateur is minstens even belangrijk!
Maximale efficiëntie in de praktijk
In de praktijk kun je de maximale efficiëntie van een warmtepomp behalen door op drie belangrijke factoren te letten:
- Het type warmtepomp
Testresultaten zijn behaald bij constante temperaturen. In de praktijk variëren de temperaturen, wat de behaalde SCOP kan verlagen.
Voor bodem warmtepompen – waarbij de temperatuur constanter is – is vaak een SCOP van circa 5 prima haalbaar. De populaire warmtepomp met buitenunit heeft hier meer moeite mee. Gelukkig zien we in de praktijk dat met de echte buitentemperaturen, de SCOPs op papier alsnog prima gehaald kunnen worden.
- Zo laag mogelijke aanvoertemperatuur
Een goed geïsoleerde woning en een efficiënt afgiftesysteem zorgen voor een lagere benodigde aanvoertemperatuur, wat de COP ten goede komt. Ook met radiatoren en een warmtepomp bespaar je vaak al fors.
- Een installateur die de warmtepomp goed inregelt
Bespreek van tevoren concreet het onderwerp ‘warmtepomp inregelen’ met de installateur. Een goede inregeling is minstens zo belangrijk als een goede warmtepomp. Zo zijn er voorbeelden van (S)COPs die significant stijgen door de pompsnelheid te verhogen.
SCOP en COP berekenen
Het berekenen van een COP of SCOP waarde is zeer eenvoudig. Gebruik de Warmtepomp Keuzehulp om op basis van praktijk cijfers het verbruik voor jouw woning te berekenen.
COP = geleverde warmte (kWh) / verbruik warmtepomp (kWh)
SCOP = geleverde warmte (kWh) in 1 jaar / verbruik warmtepomp (kWh) in 1 jaar
De geleverde warmte en het elektrisch verbruik kun je in de app van de warmtepomp vinden. Hierbij wordt het verbruik onderschat, omdat de warmtepomp niet al het verbruik meet. Voor het elektrisch verbruik kun je daarom ook een energiemeter gebruiken die onafhankelijk het energieverbruik meet.
Koelen met een warmtepomp
Net als COP of SCOP, zijn EER en SEER ook efficiëntie indicatoren, maar dan voor koelen. Ze worden daarom veel gebruikt voor airco’s, maar ook voor andere warmtepompen die (een beetje) kunnen koelen.
EER staat voor Energie Efficiency Ratio en SEER staat voor Seasonal Energy Efficiency Ratio.
Een warmtepomp die actief kan koelen, kun je zien als een extraatje. Het is niet te vergelijken met een airco, maar het kan 1-2 graden schelen in huis, misschien net genoeg om op de hete dagen een verschil te maken, maar echt koelen is niet haalbaar.