Warmtepomp en (bestaande) radiatoren

Er is geen specifiek type radiator dat per definitie wel of niet geschikt is voor een warmtepomp. Het gaat erom dat de radiator bij een aanvoertemperatuur van maximaal 55 °C nog voldoende warmte kan afgeven. Dan werkt een warmtepomp efficiént.

Hoe heter het water dat een radiator instroomt, des te meer warmte de radiator afgeeft en hoe meer vermogen de radiator dus heeft. Een CV ketel heeft meestal een maximale aanvoertemperatuur van 70-80 °C. Vaak staat deze al een stuk lager ingesteld.

Als het water minder heet is, moet er méér water door een radiator heen om dezelfde warmte af te geven. Dat is wat een warmtepomp doet.

Een warmtepomp gebruikt alleen een aanvoertemperatuur van 55 graden als het echt koud is. Bij mildere buitentemperaturen wordt dit idealiter verlaagd tot 35 °C of zelfs minder. Dan werkt een warmtepomp op zijn allerbest.

Nuance: Er zijn ook hoge temperatuur warmtepompen die water tot wel 70 °C kunnen verwarmen. Dus iemand zou dan kunnen zeggen dat je radiatoren dan altijd geschikt zijn. Dat klopt op zich wel, maar dit soort warmtepompen hebben op zulke hoge temperaturen veel meer stroom nodig. Tenzij je niet meer verder kan isoleren, is het meestal slimmer om in eerst isolatie te investeren.

Door de geschiktheid van je radiatoren te testen, bekijk je eigenlijk meteen de geschiktheid van je woning voor een warmtepomp. Er zijn verschillende manieren om dit te controleren.

1. Doe de 50 °C test

   Verlaag je aanvoertemperatuur van je CV ketel naar je verwarming naar 50 °C en kijk of je hele woning op temperatuur blijft als het buiten een keer vriest. Je bespaart direct geld en je hebt een goed beeld of een all-electric warmtepomp mogelijk is.

   Let op: Als je nachtverlaging toepast of je verwarming ‘s nachts helemaal uitgaat, dan duurt het ‘s ochtends uiteraard wel iets langer om alle verwarmde kamers op temperatuur te krijgen. Het gaat er bij de 50 °C test om óf de kamers warm worden, niet hoe snel dat gebeurt.

2. Hoe gebruik je een radiator nu als het koud is?

   Kun je op een of meerdere vragen ‘ja’ antwoorden? Dan is de kans groot dat je bestaande radiator voldoende is.

   • Hoeft je radiator maar voor de helft open als het vriest?
   • Moet je radiator pas vol open als het buiten vér onder het vriespunt is?
   • Kun je 10 seconden lang zonder problemen een radiator met je hand aanraken?

   Verken dan ook de mogelijkheid van een warmtepomp met een installateur. Grote kans dat het al kan met je huidige radiator(en).

3. Woningopname door installateur

   Een installateur kan van tevoren inschatten of de radiatoren geschikt zijn en bij twijfelgevallen exact berekenen wat het vermogen is (met een lage aanvoertemperatuur).

Een radiator ventilator verhoogt de luchtstroming waardoor een bestaande radiator iets meer warmte afgeven zonder de aanvoertemperatuur van het water te verhogen.

Een kamer wordt hierdoor sneller warm. Je kunt dan de aanvoertemperatuur van je CV ketel of warmtepomp verder verlagen en dus extra besparen. Ook al voordat je een warmtepomp hebt.

De beste merken zijn fluisterstil. Tenzij het echt helemaal stil is in een kamer, hoor je ze niet. Veel ventilatoren hebben bovendien een temperatuursensor en staan dus alleen aan als het nodig is.

Als je een set van meerdere radiator ventilatoren koopt, betaal je (voor de beste merken) zo’n €50 tot €70 per stuk. De installatie is een kwestie van erop klikken (magneetsysteem) en de stekker in een stopcontact doen.

De kans is groot dat je ze sowieso niet allemaal hoeft te vervangen en je bespaart meteen op je gasverbruik wanneer je ze toch moet vervangen.

Voor €180 tot €300 heb je al de kwaliteit lage temperatuur radiatoren met gangbare vermogens. Voor €100 minder kun je zelfs hetzelfde vermogen krijgen met moderne paneelradiatoren (die eigenlijk bedoeld zijn voor hoge temperatuurverwarming).

Er zijn allerlei soorten, maten en kleuren te krijgen. Ook niet onbelangrijk: Radiatoren zijn beschikbaar met allerlei verschillende aansluitpunten, zodat deze netjes uitkomen waar je leidingen nu zitten.

Het vervangen van een radiator is bovendien niet moeilijk. Veel mensen doen dit zelf, en een installateur heeft dit ook zo gedaan. Ook zonder warmtepomp is het vervangen goed voor de portemonnee.

Een lage temperatuur radiator is ontworpen om met een lage temperatuur te kunnen verwarmen. Ze hebben convectoren met veel lamellen en zijn vaak van koper of aluminium gemaakt. Hierdoor kunnen ze zonder heel veel water inhoud toch goed verwarmen.

Normale, moderne paneelradiatoren kun je ook inzetten met lage temperaturen (tot maximaal 55 °C) door een vermogen (bij 75 °C aanvoertemperatuur) te kiezen die zeker twee keer hoger ligt dan je aan warmteverlies hebt.

Zowel lage temperatuur radiatoren als moderne paneelradiatoren zijn prima opties. Zolang ze maar voldoende vermogen hebben. (online) winkels en installatiebedrijven kunnen je adviseren in het benodigde vermogen voor je warmtepomp radiator. Let wel goed op:

Om te bepalen hoeveel vermogen een radiator nodig heeft, kijk je eerst naar het warmteverlies van de te verwarmen ruimte. Daarmee weet je het benodigde vermogen, en kun je het juiste formaat radiator kiezen.

Warmteverlies van de kamer

Hoe hoger het warmteverlies van een bepaalde ruimte, hoe meer er gevraagd wordt van je radiatoren.

Het warmteverlies van een ruimte hangt af van de grootte, de isolatie en de gewenste temperatuur. In onderstaande tabel staat een indicatie van het aantal Watt per kubieke meter dat de radiator(en) moet(en) kunnen leveren in een ruimte.

Een grote slaapkamer van 3,5 bij 5 bij 2,60 m hoog, heeft een inhoud van 3,5 x 5 x 2,60 = 45,5 m³

Als de woning goed is geïsoleerd en de kamer HR+ glas heeft met kozijnen die geen tocht doorlaten, dan moet de radiator(en) in deze kamer 55 W per m³ leveren om de kamer op 20 graden te kunnen houden als het buiten hard vriest.

De radiator(en) moeten dus 45,5 m3 x 55 W/m³ = 2.502,2 W kunnen leveren, zeg 2.500 tot 2.600 W.

Wat bepaalt het vermogen van mijn bestaande radiator?

Hoe heter het water in een radiator, hoe meer warmte hij natuurlijk afgeeft. Met een warmtepomp wil je juist met zo laag mogelijke temperatuur water, voldoende warmte kunnen afgeven aan een ruimte.

Om dat te bereiken heb je een radiator nodig die veel waterinhoud heeft en/of een groot oppervlak heeft om deze warmte af te geven.

De inhoud van een radiator

De kant waar het water doorstroomt in een radiator, heet een plaat. Hoeveel warm water in een radiator past hangt af van de grootte en het aantal platen.

Het aantal platen kun je aflezen uit het eerste getal in het radiator type: Type 21 heeft 2 platen.

Het oppervlak van een radiator

Hoe meer platen een radiator heeft, hoe groter het oppervlak en hoe hoger het vermogen.

Om het vermogen verder te verhogen, hebben radiatoren ook convectoren. Dit zijn de geribbelde lamellen aan de binnenkant of achterkant van een radiatorplaat die het oppervlak extra vergroten.

Het aantal convectoren kun je aflezen uit het tweede getal in het radiator type: Type 21 heeft 1 convector (en 2 platen).

Materiaal van een radiator

Koper en aluminium geleiden warmte veel beter dan staal, waardoor de radiator de warmte van het water sneller kan afgeven aan de te verwarmen ruimte. Het materiaal is niet in het typenummer verwerkt.

Moderne paneelradiatoren zijn meestal van staal. Lage temperatuur radiatoren bestaan uit staal, koper en aluminium. Die laatste 2 materialen maken het verschil in vermogen bij een lage aanvoertemperatuur.

Een grote radiator met een groot typenummer heeft dus ook een hoog vermogen. Of dit vermogen voldoende is, hangt af van het warmteverlies in de kamer waar de radiator staat.